In het winternummer
Een van de gekozen projecten: de herinrichting van campus Roeterseiland in Amsterdam door InsideOutside.
JAARBOEK LANDSCHAPSARCHITECTUUR EN STEDENBOUW 2018
Het Blauwe Kamer Jaarboek is de jaarlijkse reflectie op het werk van Nederlandse landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen. De onafhankelijke selectiecommissie onder leiding van voorzitter Joks Janssen koos uit ruim 100 inzendingen 20 voorbeeldige projecten.
De commissie bestond naast voorzitter Janssen uit stedenbouwkundige Tess Broekmans (Urhahn), landschapsarchitect Karen de Groot (Van Paridon x De Groot), architect en onderzoeker Gerjan Streng (Bright) en Blauwe Kamerredacteur Marieke Berkers.
Het geselecteerde werk toont andermaal de veelzijdigheid van het ruimtelijk ontwerp. Enerzijds het ambacht op inrichtingsniveau – beplanting, materiaalgebruik, design –, anderzijds het strategisch vernuft om op lange termijn en in onzekere tijden complexe stedelijke ontwikkelingen in goede banen te leiden. Het is onder meer vanwege deze kwaliteiten dat stedenbouw en landschapsarchitectuur na magere jaren terugkeren in de maatschappelijke en politieke belangstelling. De selectiecommissie merkt op dat op steeds meer plekken, al is het soms nog schoorvoetend, ontwerpers weer op de voorgrond treden en de zijlijn verlaten waartoe zij volgens een eerdere jaarboekcommissie – die van 2016 – veroordeeld leken te zijn.
Ontwerpers hebben bijvoorbeeld zitting aan de klimaattafels waar onder leiding van Ed Nijpels een nieuw klimaatakkoord gesmeed wordt. Onder projectontwikkelaars klinkt de noodzaak van ontwerp door in het bedenken van oplossingen voor de enorme woningbouwopgave. En speciaal voor de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) doen teams van landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen regionaal ontwerponderzoek.
Dat ontwerpers van de marge naar het centrum lijken te bewegen heeft volgens voorzitter Joks Janssen te maken met het feit dat ingewikkelde en actuele vraagstukken niet langer omstreden zijn. Denk aan het breed gedragen klimaatakkoord van Parijs, aan het besluit om de Groningse gaskraan dicht te draaien, aan de aandacht in de troonrede voor energietransitie, natuurinclusieve landbouw en verstedelijking – minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken houdt vol dat we tot 2030 een miljoen woningen moeten bouwen.
Met dit jaarboek poogt de selectiecommissie boven tafel te krijgen wat zich in die hernieuwde frontlinie afspeelt. Voorzitter Janssen formuleert het als volgt: ‘Wat hebben we overgehouden aan de jaren die achter ons liggen? Het was een zware periode die zijn tol eiste van beide vakgebieden, maar die over het algemeen ook wordt gezien als een welkome adempauze.’ Tijdens deze ‘pas op de plaats’ zijn nieuwe werkwijzen uitgeprobeerd, kwam de focus op de bestaande stad te liggen, betraden nieuwe spelers het toneel en werden planprocessen anders ingericht.
EN VERDER ...
DE OMGANG MET JONG ERFGOED
Een oude vraag maar nog altijd relevant: Hoe gaan stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten om met recent erfgoed – landschappelijke structuren, stedenbouwkundige patronen en gebouwensemble die relatief jong zijn en waarvan de monumentale waarde niet vanzelfsprekend is? En dan met name in situaties waarin andere zaken – sociaaleconomische verbetering, klimaatadaptatie, energietransitie – het eigenlijke doel vormen. Onderzoeker en historicus Linde Egberts zoekt het uit.
INTERVIEW MET CORPORATIEDIRECTEUR THOM AUSSEMS
Redacteuren Anne Seghers en Mark Hendriks reizen af naar Eindhoven voor een wandeling door de herstructureringswijk Woensel-West. Dit doen zij samen met de Thom Aussems, de spraakmakende directeur van corporatie Sint Trudo die eerder dit jaar afscheid nam. Hij speelde een grote rol bij spraakmakende projecten in en rond Eindhoven, zoals de herontwikkeling van Philipsterrein Strijp S, de herbestemming van de Lichttoren en de vernieuwing van kansarme aandachtswijken. Tijdens de wandeling gaat het over Aussems onconventionele visie op stedelijke vernieuwing - waarmee hij regelmatig de grenzen van de Haagse regelgeving opzocht –, de te grote nadruk onder ontwerpers op enkel en alleen fysieke ingrepen en zijn kijk op het actuele woningvraagstuk.
FOTOREPORTAGE - DROOGTE EN HITTE
Een beeldverhaal over hoe droogte en hitte deze zomer onze landschappen en steden teisterden – met recht een onderwerp dat 2018 heeft getekend. De ruimtelijke dimensie is overal zichtbaar: in de landbouw, bij waterschappen, in de natuur, in de openbare ruimte van de stad. Met het beeldverhaal willen we eens de andere kant van het nieuwe klimaat laten zien. In plaats van het wassende water – dat we regelmatig in Blauwe Kamer getoond hebben – tonen we nu de andere kant, waar we hoe dan ook vaker mee te maken gaan krijgen.
COLUMNS
Van Christiaan Weijts, Marinke Steenhuis en Madelief ter Braak.
Deze jaarboekeditie is nog verkrijgbaar via deze link